In mei 1599 staken de Spanjaarden met een leger van naar schatting zevenduizend man bij Alem de Maas over, Bommel werd belegerd en in Heerewaarden werd de kerk met twee torens verwoest. De strijd was heftig tussen de Spanjaarden en de Staatsen. De Spanjaarden vochten onder Mendoza vanuit het fort Sint Andries en de Staatsen onder prins Maurits vanuit het fort Voorne.
Dit fort zou later in 1672 door de Fransen worden verwoest. (zie echter de tekening uit 1684, onder aan de bladzijde)
Hoe er in 1599 gevochten werd om het fort St Andries leest u hier. Een ander verslag in oud- Nederlands en met een kaart van 'Herwerden' in de 'Bommelerweert' vindt u hier.
Moeilijk begin met eerste predikanten
Over het begin van de Reformatie in de Bommelerwaard kunt u hier lezen.
Tijdens de moeizame overgang van katholicisme naar protestantisme werd de tweede kerk gebouwd in 1608. Omstreeks 1600 was te Heerewaarden en St. Andries Jan Aertsen Wonder pastoor. Met het grootste deel van zijn parochianen is hij in de eerste jaren van de 17de eeuw tot de gereformeerde religie overgegaan. Vanaf welke datum deze (ex)pastoor benoemd is, is niet duidelijk. In Tussen de Voorn en Loevestein (1971) staat: “Is er in 1579 sprake van de "minister" van "Herwaarden", op de vergadering van 22 mei 1582 heet hij Aert Jansz, minister tot Herwarden". Hij is afwezig. Zijn grafsteen is nog te vinden in Heerewaarden”. Tot 1615 was hij predikant. Hij stierf in 1620.
De eerste predikanten was geen lange ambtsperiode beschoren. Simon de Langhe begon in 1615. Op de vergadering van de classis in september 1515 en april 1616 is hij wegens ziekte afwezig. Op 30 mei 1616 is Heerewaarden vakant 'wegens afsterven van Simon die Langhe".
Van 1616 tot 1618 heeft Heerewaarden geen predikant gehad (dit in tegenstelling tot wat onderstaande lijst vermeldt). Bontebal werd pas in juni 1618 aangesteld maar vertrok al in oktober van hetzelfde jaar. Joannes Haldermont, de vierde predikant, aangesteld op 15 juli 1619, klaagde over een steekpartij, een dreiging met een mes, mishandeling van zijn zwangere vrouw en beschieting. Geen wonder dat hij zijn beklag maakte en snel daarna vertrok naar Geldermalsen. Weer bleef het dorp zonder predikant. Remigius, vanaf 1622 aanwezig, kon het beter vinden met zijn kudde en bleef tot zijn dood in 1639 in Heerewaarden. Petrus Liesselius was predikant van 1640- 1652, Nicolaus Backerus Junior van 1653- 1662 en Henricus à Galen van 1663- 1689.
Kaart van H. Tas, april 1697 (Gelders Archief, 0124, 5954) Kerk
Van 1702-1721 diende de kerk ook als vergaderplaats voor de dorpsvergadering van schout en schepenen. In de 17e en 18e eeuw was er een constante bezetting van fort Sint Andries. De kosten kwamen deels voor rekening van het dorp. Als de troepenmacht te groot werd, moesten de soldaten soms in de kerk overnachten.
Onderstaande lijst met predikanten (tot 1802) is te zien achter in de kerk.
Links: Lijst met predikanten van 1600-1900
Hieronder de predikanten van 1948-2002
In Tussen de Voorn en Loevestein van 1967 bl. 142-144 geeft de scriba van de classis Bommel, G.Hamoen, het volgende rijtje: Simon de Langhe - 1616 (overleden); Jacobus Bontebal - 1618; Joannes Haldermontius 16l9 - 1620 (naar Geldermalsen) ; Johannes Remigius 1622 - 1639 (overleden); Petrus Liesselius 1640-1652; Nicolaus Backerus Junior 1653-1662; Henricus à. Galen 1663 1689 (van Varik) •
Tekening van het perceel 'de Klok Kuijl' uit 1837: links is een gedeelte van de kerk te zien.
Tussen 1821 en 1848 raakten kerk en toren in verval door nalatigheid van het kerkbestuur. Omdat , minstens nog tot 1827, in de kerk werd begraven, klaagde men over 'nadelige uitwasemingen des zomers in de kerk'. Vanaf 1848 werden plannen gemaakt voor nieuwbouw. Hiervoor moest het raadhuisje op kosten van de kerk worden verplaatst. In 1849 begon men met de bouw van de nieuwe kerk (zie eerste steenlegging). De stenen ervoor werden gekocht bij W. Ambrosius, de toenmalige eigenaar van de steenfabriek De Nek.
Ga verder
