Afscheid ds. Gepke Kerssen 1 maart 1915. De laatste dominee van Heerewaarden
Zingende collega's: ds.Maria Baan, ds.Aafke Boezewinkel, ds. Lia Davidse, ds. Henk Veltkamp
Een van de vele toespraken
Beminde gelovigen
Zo begon de pastoor vroeger zijn preek. Maar deze aanhef lijkt me niet zo geschikt voor vandaag, want veel gelovigen voelen zich niet zo ‘bemind’ door hun kerk en niet iedereen hier is even gelovig. Daarom zeg ik liever: goede middag, beste mensen.
Vandaag is een historische dag. Historisch vanwege de tijd en de plaats. Na meer dan tien eeuwen van christelijke voorgangers komt er een einde aan een vaste predikant in Heerewaarden. Gaat met de predikant God verdwijnen uit Heerewaarden? Nee, want kerk en dorp horen bij elkaar zoals u kunt zien op de foto van de uitnodiging. Gepke heeft altijd gestreefd om niet alleen kerk in het dorp maar ook kerk voor het dorp te zijn. En dat moet zo blijven.
Maar is het dan geen roemloos einde om als laatste predikant een ononderbroken rij van voorgangers af te sluiten? Achter in de kerk hangen borden met protestantse voorgangers vanaf 1600. Maar daarvoor was er al een kerk vanaf de 9e eeuw, waarschijnlijk op dezelfde plaats als waar we hier bijeen zijn. Een benedictijnerkloosterkerk met maar liefst twee torens. Dankzij dit klooster en deze benedictijnen heeft het dorp tussen 1000 en 1200 een groei en bloei gekend waardoor het zich kon meten met Tiel en Den Bosch.
Graag wil ik met u enkele mijmeringen delen over toen en nu, aan de hand van een paar eigenschappen van de vertrekkende predikant, vergeleken met die welke de regel van Benedictus voorschrijft.
Mildheid en eenvoud schrijft die regel voor. Eigenschappen die iedereen zal herkennen in Gepkes omgang met mensen binnen en buiten de kerk.
Liefde voor schoonheid, liturgie en gezang. Je gebeden en preken leken zo eenvoudig maar ik weet hoeveel tijd je eraan besteedt en hoe je tot het laatste ogenblik teksten verbetert. Daardoor is er eenheid van dienst, gebeden, preek en gezangen en dat op een toegankelijke, voor iedereen begrijpelijke manier. Met ook nog aandacht voor de actualiteit en de ontwikkelingen in de maatschappij en theologie, al ontgaat dat laatste de meeste toehoorders.
Bijna 1000 jaar geleden in het jaar 1018 kwam op deze plaats op de Maas een boot langs met een zieke bisschop aan boord; bisschop Balderik II van Luik, de opvolger van prins-bisschop Notger, die in 997 Heerewaarden als cadeautje kreeg van keizer Otto III. Balderik werd in het klooster opgenomen en verzorgd maar de monniken konden hem niet redden. Ook jij hebt aan het ziekbed en sterfbed van veel mensen gestaan, tot troost en steun van velen.
De kerk is altijd een plaats van gastvrijheid geweest: in de 80 jarige oorlog, die Heerewaarden zijn twee torens heeft gekost, sliepen de militairen soms in de kerk bij gebrek aan slaapplaats. En later heeft de gemeenteraad een tijd in de kerk vergaderd. Ook jij wil dat de kerk gastvrij blijft en voor iedereen open staat: voor Muziek in de Kerk (drie of vier concerten per jaar), voor de open eettafel, voor de voedselbank, voor filmavonden, voor de inloop op donderdagmiddag, voor kleine en grote vieringen zoals op 4 mei of zoals bij die tragische gebeurtenis in oktober 2014, toen het hele dorp op deze plaats treurde om het verlies van de jonge Max, verdronken in de Maas.
De abt is volgens Benedictus niet alleen een vader en een leraar, maar ook een broeder en iemand die luistert. Luisteren kun jij, Gepke, als geen ander. Zozeer, dat je soms het woord niet krijgt, laat staan kan vasthouden. Maar als je het woord hebt, hier in de kerk, of buiten tijdens bezoeken, of in de bijbelgroep, dan gaat het vaak over de hoofdboodschap van de bijbel: over dat éne schaap, die éne verloren drachme. Jouw voorkeur gaat naar de zwakke, broze, de breekbare mens. Evenals de diaconie zorg jij ervoor dat de kerk armen en voeten krijgt, dat de kleine mens gezien wordt, de mens met een beperking zich aanvaard weet, de oudere die van het pad is (zoals we hier zeggen) weer vrolijk wordt, dat mensen genezen aan elkaar en dat we door elkaar te helpen daar zelf beter van worden.
De kerk is niet te vangen binnen vier muren, hoe dierbaar die ons ook zijn. Het rijk van God is breder en ruimer dan het instituut kerk. Het ontstaat daar waar mensen geen macht uitoefenen over elkaar, waar toegewijd en gewijd naast elkaar staan, waar heiligheid in de schaduw van het alledaagse gebeurt en waar barmhartigheid hoger in aanzien staat dan de leer. Zo kan de kerk blijven voortbestaan. Met de kracht van Gods Geest.
Want die Geest vervult niet alleen het dorp maar de heel de aarde. Zij is al in beweging, nu wij nog. We kunnen jou, Gepke, geen beter afscheidscadeau geven dan de armen en voeten te zijn van de blijde boodschap die de Geest ons aanreikt: Mooier kunnen we het niet maken. Daar mogen en moeten we het mee doen. P.R.