Hoe kerkelijk is de Bommelerwaard?
Protestanten veel trouwere kerkgangers dan katholieken
Uit: KerkenNieuws 18e jaargang, 16 juni 2017 no. 12 Joop van Steenis
Kerkelijkheid Bommelerwaard groter dan landelijk gemiddelde
In de Bommelerwaard wonen meer kerkelijke mensen dan gemiddeld in Nederland. Het zijn ook trouwere kerkgangers, althans voor wat betreft de protestanten.
Uit een studie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de helft van de volwassen bevolking van Nederland in 2015 naar eigen zeggen behoort tot een kerkelijke gezindte of levensbeschouwelijke groepering. Voor de gemeente Maasdriel is dit een percentage van 64,7 en in de gemeente Zaltbommel zegt 68 procent van de inwoners kerkelijk of religieus te zijn.
Van de Maasdrielse inwoners is 44,4 procent roorns-katholiek en 15,5 procent protestants; islamitisch is 2,5 procent van de bevolking.
In de gemeente Zaltbommel noemt 44,7 procent zich protestants en 14,8 procent rooms-katholiek.
Het aantal islamieten is 4,7 procent.
Het CBS heeft ook onderzocht hoe dikwijls men een religieuze bijeenkomst bezoekt. Tot de trouwe kerkgangers rekent men mensen die minstens eens in de maand een dienst bijwonen. Landelijk is dat 16,9 procent van alle mensen die naar de kerk gaan. De gemeente Maasdriel komt niet hoger dan 15,5 procent. In de gemeente Zaltbommel gaat men veel frequenter naar cle kerk, niet minder dan 27,9 procent van de kerkelijken gaat minstens eens in de maand.
Grote verschillen
Dat blijkt niet uit het rapport van het CBS, maar het hoeft geen betoog dat binnen de gemeente Zaltbommel de cijfers, zowel voor wat betreft de kerkelijkheid als het aantal trouwe kerkgangers per kern behoorlijk zullen verschillen. In de Bommelerwaardse dorpen staat de kerk immers veel hoger aangeschreven dan in de stad.
Het onderzoek heeft opgeleverd dat in Maasdriel van de 15,5 procent protestanten 11,5 procent hervormd is, 3,5 procent tot de Protestantse Kerk (PKN) behoort en 0.6 procent gereformeerd is.
Van de 44,7 procent protestanten in Zaltbommel is 28,5 procent hervormd, tot de PKN behoort 11,2 procent en 5,1 procent is lid van een gereformeerde kerk.
Bij de cijfers over de spreiding per kerk, moet bedacht worden dat het CBS afgaat op wat de mensen zelf aan geven. Er zullen nogal wat inwoners zijn die staan ingeschreven bij de PKN, maar die zich hervormd voelen en zich ook zo noemen.
Geografische gemeente
Ook al maken gemeenten deel uit van de PKN, daarom staan zij nog niet alle als 'protestants' geregistreerd. Dat geldt wel voor Rossum-Hurwenen en Kerkdriel. Als er per geografische eenheid één gemeente bestaat, zo zegt de kerkorde, mag die zich automatisch protestants noemen. Niet alle gemeenten hebben daar behoefte aan. Well, Ammerzoden is een hervormde gemeente.
De twee PKN-gemeenten in Zaltbommel stad staan officieel te boek als hervormde gemeente, respectievelijk gereformeerde kerk, overeenkomende met de situatie van voor de fusie van hervormden, gereformeerden en lutheranen in 2004. De gereformeerde kerk heeft er sterk voor geijverd, nadat de federatie met de hervormde gemeente schipbreuk had geleden, zich protestants te mogen noemen. De PKN gaf er geen toestemming voor. De aanduiding PKN-gemeente Het Anker kon uiteraard wel door de beugel. (Sinds 2020 er één gezamenlijke PKN gemeente P.R)
Hersteld hervormd
Zouden deze gemeenten fuseren dan mag de nieuwe gemeente zich automatisch 'protestants' noemen. Want dan is er in de stad nog meer één gemeente van de PKN.
Well-Ammerzoden zou zich op grond van de kerkorde zonder meer protestants kunnen noemen.
Dat geldt ook voor de gemeenten in de rest van de Bommelerwaard waar per geografische eenheid maar één PKN-gemeente is. Er kunnen echter zwaarwegende redenen zijn om dat niet te doen.
Voor de gereformeerde-bondsgemeenten in de West-Bommelerwaard ligt voor de hand dat vroegere hervormde gemeenten zich zo blijven noemen. Immers, hun overgang naar de PKN ging met de nodige tegenzin gepaard. Een niet gering deel van de bonders kon de fusíe niet meemaken en ging verder als gemeenten van de Hersteld Hervormde Kerk.
Nederlands hervormd
Er zijn gemeenten die zich nog steeds Nederlands Hervormd noemen, zoals Heerewaarden zich op haar website presenteert, en hun kerkgebouw als Nederlands Hervormde kerk aanduiden, ondanks dat deze kerk sinds 2004 niet meer bestaat. Niet helemaal correct dus. Maar het gebruik van die aanduiding is eigenlijk altijd al onjuist geweest. Er bestond in ons land maar één hervormde kerk, namelijk de Nederlandse, de landelijke. En plaatselijk waren er hervormde gemeenten. In tegenstelling tot de gereformeerden. Die hadden geen landelijke kerk, alleen plaatselijke kerken die landelijk het verband van Gereformeerde Kerken in Nederland vormden.
]oop van Steenis